Zakłady Budowy Maszyn i Aparatury im. Ludwika Zieleniewskiego
Fabryka zatrudniając 50 osób, wyposażona była w pierwszy w Krakowie kocioł parowy i pierwszą maszynę parową. W 1859 fabryka wzbogaciła się o pierwszą w Galicji odlewnię żelaza z modelarnią i piecem do topienia metali, przez kilka lat prowadził ją syn Ludwika, Michał. W 1860 zakłady Zieleniewskiego wyprodukowały pierwszy kocioł parowy dla korpusu kadetów w Łobzowie, w tymże roku zaczęła działać w zakładzie Kasa Chorych. W czasie powstania styczniowego zakłady produkują armaty dla powstańców.
W 1885 umiera Ludwik Zieleniewski, nowymi właścicielami fabryki zostają jego starannie przygotowani, wykształceni i doświadczeni synowie Leon i Edmund.
Władze miasta Krakowa zatwierdzają plany budowy nowego zakładu przy ul. Krowoderskiej wyposażonego w maszynę parową o mocy 50 KM. W 1894 zakłady zaciągają kredyt Banku Hipotecznego w wysokości 30 tys. zł reńskich, co umożliwia przeprofilowanie produkcji. W tym samym roku zakłady zdobyły złoty medal na wystawie krajowej we Lwowie za urządzenia wodociągowe i maszyny parowe. W latach 1890–1900 około 50 procent wartości produkcji zakładów, to wyroby kolejowe.
W 1905 wartość produkcji gwałtownie rośnie, osiągając blisko 1,5 mln koron. „Zieleniewski” wykonuje stacje wodne dla kolei bałkańskich, konstrukcje dworca lwowskiego, oraz szereg wielkich konstrukcji mostowych. W następnym roku fabryka działająca na zasadach spółki rodzinnej przekształca się w towarzystwo akcyjne z kapitałem 1,5 mln koron. Prezesem Rady Nadzorczej zostaje Leon Zieleniewski, jego brat Edmund zostaje dyrektorem naczelnym. Towarzystwo akcyjne uzyskuje kredyty w bankach wiedeńskich, głównie w banku Credit-Anstalt.
W 1907 rozpoczęto budowę dużej nowoczesnej fabryki na Grzegórzkach, z bocznicą kolejową i dostępem do Wisły.
Tę pierwszą w Krakowie, i jedną z pierwszych w Polsce, pracującą do dziś bez przerwy fabrykę założył przed dwustu laty Antoni Zieleniewski (1770-1831). Antoni był warszawskim kowalem, który przeniósł się do Krakowa i rozpoczął pracę w kuźni Pawła Nowakowskiego (najprawdopodobniej okolice dzisiejszego Placu Dominikańskiego). W 1804, po śmierci właściciela, ożenił się z wdową pryncypała i przejął kuźnię.
W dwa lata później, „w przytomności komisarza Magistratu i całej braci cechowej”, Antoni zdobył tytuł magistra sztuki kowalskiej, wykonując drąg, oś i resor do karety. Są to pierwsze znane wyroby rodziny Zieleniewskich. Po śmierci Antoniego Zieleniewskiego zakład przejął jego syn, Ludwik Zieleniewski (1819-1885).
W 1846 kuźnia Zieleniewskich, naprawiająca i produkująca powozy, rozpoczęła przygotowania do wytwarzania maszyn rolniczych. W następnym roku Ludwik otrzymał pierwsze zamówienia na maszyny rolnicze.
W 1851 z pomocą pożyczki Towarzystwa Rolniczo-Gospodarczego hrabiego Adama Potockiego z Krzeszowic, powstał pałacyk mieszkalny oraz budynek fabryki przy ul. św. Marka 31.
W dwa lata później spółka akcyjna „Zieleniewski” otrzymała zamówienia na wykonanie trzeciego mostu na Wiśle w Krakowie, a stocznia „Zieleniewskiego” przekazuje policji austriackiej i straży granicznej okręt bocznokołowiec „Melsztyn”, uzbrojony w działo 75 mm. Okręt ten wykorzystała armia polska w wojnie polsko-bolszewickiej. „Melsztyn” był dwukrotnie zatapiany i wydobywany, pływał do 1970.
W 1912 rozpoczęto budowę odlewni, bocznicy kolejowej, i stoczni rzecznej na Wiśle do produkcji pogłębiarek i parostatków. Zostają zbudowane trzy parostatki: „Tyniec”, „Wanda” i „Kopernik”. Zakłady Zieleniewskiego remontują więźbę dachową wykupionego z rąk austriackich Zamku Królewskiego na Wawelu.
W 1913 spółka akcyjna „Zieleniewski” wykupuje Fabrykę Maszyn księcia Lubomirskiego we Lwowie, dochodzi do fuzji z Pierwszym Galicyjskim Towarzystwem Akcyjnym Budowy Wagonów i Maszyn w Sanoku. Zakład S.A. L. Zieleniewski stał się pierwszym w zaborze austriackim przedsiębiorstwem wielozakładowym typu koncernowego. W 1913 roku Koncern Zieleniewskiego rozpoczyna produkcję silników dwusuwowych „Elzeta”, projektu Edmunda Zieleniewskiego. W 1914, ciała ofiar zamachu w Sarajewie, następcy tronu Austro-Węgier arcyksięcia Ferdynanda i jego małżonki Zofii transportowane są do Wiednia wagonem-lodówką firmy „L. Zieleniewski”. Rok 1915 to przymusowy zarząd wojskowy w koncernie, większość załogi fabryk zostaje zmobilizowana lub ewakuowana z miasta. Fabryka krakowska przeprowadza remonty sprzętu artyleryjskiego i samochodów wojskowych, współpracuje z czeską hutą „Vitkowice” w produkcji granatników. Rok 1918, rozpad monarchii habsburskiej, odradza się niepodległe państwo polskie. Szef Sekcji Handlu i Przemysłu Polskiej Komisji Likwidacyjnej, Edmund Paweł Zieleniewski jr., przejmuje z rąk kapitulującej armii austriackiej fort na Kopcu Kościuszki.
Fabryka Zieleniewskiego zatrudnia 500 robotników. Grzegórzecka fabryka staje się najbardziej znaczącym zakładem koncernu. W następnym roku umiera dyrektor naczelny koncernu Edmund Zieleniewski.
W 1919 koncern debiutuje na giełdzie. W 1920 koncern dostaje zamówienia rządowe na dostarczenie w latach 1921–1928 ośmiu tysięcy wagonów towarowych i dwu tysięcy osobowych. W 1921 umiera długoletni prezes Rady Zawiadowczej Leon Zieleniewski. W 1922, z inicjatywy Antoniego Lewalskiego koncern przejmuje powstającą w Ostrowie Wielkopolskim fabrykę „Wagon”. W następnym roku dochodzi do umowy z pozostającą w rękach niemieckich Hutą Pokój (Friedenshutte). Huta ta staje się posiadaczem większości akcji Koncernu L. Zieleniewski. W 1924 koncern zawiera umowę z londyńską firmą „Babcock and Wilcox” na produkcję licencyjną w krakowskiej fabryce urządzeń kotlarskich. W latach 1924–1930 Edmund Paweł Zieleniewski pełnił funkcję dyrektora administracyjnego fabryki krakowskiej. W zakładzie W. Fitzner w Siemianowicach obejmuje Jan Zieleniewski, syn Edmunda seniora.
W 1926 koncern przekazuje Polskiej Marynarce Wojennej zbudowany w Krakowie na Grzegórzkach pierwszy z planowanej serii okrętów-monitorów. Okręt ten posiadał 70,3 tony wyporności uzbrojony był w haubicę 100 mm i dwa działa 75 mm. W dwa lata później dochodzi do fuzji z fabrykami w Siemianowicach, Sosnowcu i Dąbrowie Górniczej (S.A. Budowy Kotłów Parowych i Maszyn W. Fitzner i K. Gamper). Siedzibą Zarządu Głównego koncernu zostaje Kraków. Dyrektorem naczelnym zostaje Edmund Zieleniewski, dotychczasowy wicedyrektor zakładu krakowskiego. Głównym mechanikiem fabryki wagonów w Sanoku zostaje inż. Mieczysław Zieleniewski, syn Leona.
W 1939, po zajęciu Krakowa przez armię niemiecką „Zieleniewski” zostaje zaliczony do firm produkujących na rzecz niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. W fabryce rozpoczyna się działalność konspiracyjna, polegająca na zaopatrywaniu struktur podziemia, w części produkowanego nielegalnie uzbrojenia. W 1945, 15 stycznia Niemcy rozstrzeliwują na Dąbiu 79 osób, wśród nich kilku pracowników Zieleniewskiego.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej, 18 stycznia, rusza odbudowa zakładu. W 1947 21 czerwca, fabryka staje się własnością państwa. Operację przeprowadza Główna Komisja do Spraw Upaństwowienia Przedsiębiorstw. Roczny plan produkcyjny wykonano w 119 procentach.
W 1951 narastają problemy kadrowe w związku z budową Nowej Huty. W rok później zakłady otrzymują imię rozstrzelanego przez Niemców, w 1942 Stanisława Szadkowskiego, krakowskiego działacza Komunistycznej Partii Polski oraz Polskiej Partii Robotniczej, który w wieku 25 lat w 1920 przez dwa tygodnie pracował w „Zieleniewskim”. Zakłady „Szadkowskiego” zostają podporządkowane Zjednoczeniu Budowy Maszyn Ciężkich ZEMAK w Warszawie. W 1955 zakłady podejmują produkcję eksportową. W 1959 zakłady zostają uhonorowane Sztandarem Przechodnim Związku Zawodowego Metalowców, rozpoczynają rywalizację o tytuł Brygady Pracy Socjalistycznej. W 1960 przyjęto program rozbudowy i modernizacji „Szadkowskiego”, zakład dysponuje Domem Socjalnym, Domem Matki i Dziecka, blokiem mieszkalnym, pawilonem klubu sportowego i domem wczasowym w Zawoi. W 1964 „Szadkowski” przechodzi do Zjednoczenia Przemysłu Budowy Urządzeń Chemicznych „Chemak” w Warszawie. W 1970 zakłady zatrudniają rekordową liczbę robotników, około 2 tysięcy. W 1978 powstaje Muzeum Zakładowe. W 1981 przeprowadzono plebiscyt, z inicjatywy Wiktora Zieleniewskiego – syna Edmunda jr, załoga wypowiada się za przywróceniem nazwiska Zieleniewski w tytule firmy.
W 1990 zostaje przywrócona firmie nazwa Ludwika Zieleniewskiego. W 1996, 70-letnia krakowska firma „Wolfram”, odkupuje od „Zieleniewskiego” odlewnię. W dwa lata później dochodzi do sprzedaży części majątku fabryki, m.in. 4,8 ha gruntu kupuje firma „Pergranso” – właściciel sieci marketów Leclerc. W 2000 Narodowy Fundusz Inwestycyjny PIAST SA sprzedaje „Wolframowi” strategiczny pakiet 60 procent akcji „Zieleniewskiego”. W 2004 Zakłady Budowy Maszyn i Aparatury im. Ludwika Zieleniewskiego obchodzą 200 rocznicę powstania, jako najstarsza fabryka Krakowa.
W 2008 Zakłady Budowy Maszyn i Aparatury zostają ostatecznie przeniesione z Krakowa do Niepołomic, na tereny byłej garbarni.
Zjednoczone Fabryki Kotłów, Maszyn i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper SA na Grzegórzkach ok. 1928r.
Poświęcenie mostu im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Agencja Fotograficzna „Światowid”, 1933
Zjednoczone Fabryki Kotłów, Maszyn i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper SA na Grzegórzkach ok. 1928r.
Zjednoczone Fabryki Kotłów, Maszyn i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper SA na Grzegórzkach ok. 1928r.